Krowodrza to przytulona do Starego Miasta, a z drugiej strony do Błoni niewielka dzielnica, ale o dużym znaczeniu dla miasta.
Współczesna Krowodrza łączy dawne podkrakowskie wsie: Krowodrzę, Łobzów, Nową Wieś i Czarną Wieś. Jeśli chodzi o liczby, Krowodrza to jedna z mniejszych, ale bogatszych części miasta. Zajmuje powierzchnię 561,90 ha i liczy sobie około 35 tysięcy mieszkańców. Na jej terenie mieszczą się wydziały 6 szkół wyższych, działa tu kino studyjne Micro, 2 teatry, tutaj swój stadion ma Wisła Kraków. Krowodrza jest bardzo dobrze połączona z resztą miasta komunikacją miejską oraz dzięki drodze krajowej nr 7. Zresztą, jeśli ktoś lubi spacery, to bez problemu na piechotę dotrze do Rynku. Jak na Kraków znajdziemy tu naprawdę dużo terenów zielonych, bo zarówno otoczenie Błoni, jak i parki: Krakowski i Jordana, robią swoje.
Krowodrza, którą stanowiły głównie folwarki i łąki, przez wiele lat była częścią krakowskich przedmieść. Przez centrum dawnej wsi Krowodrzy biegła ul. Mazowiecka i wzdłuż niej budowano domy. Po uprzemysłowieniu części dzielnicy przyłączonej do Krakowa, jedynie jej północna część zachowała ogrodniczy charakter. Krowodrza i sąsiednie gminy od wieków stanowiły zaplecze ogrodnicze dla Krakowa, a także dla Śląska, Austrii i Niemiec. Okolice słynęły również ze wspaniałych ogrodów. Urodzajna ziemia dawała obfite plony, a warzywa uprawiano tu zanim jeszcze królowa Bona sprowadziła z Włoch tzw. włoszczyznę, dając podobno początek ogrodnictwu. Słynne były m.in. głąbiki krakowskie, czyli odmiana sałaty szparagowej o długich i wąskich liściach. W samej nazwie wsi może ukrywa się użytkowy i mało wegański charakter osady, według miejscowych pochodzący od łupienia krów ze skóry ( „krowy drzyć”). Krowodrza, dzięki bliskości miasta i rozwiniętej specjalizacji ogrodniczej, była bogatą wsią, już w XIX wieku częściowo murowaną.
Dziś zabudowa Krowodrzy jest zróżnicowana, a uwagę przykuwają kamienice pochodzące jeszcze z okresu międzywojennego i kontrastujące z nimi bloki powstałe w II połowie XX w. Nie brakuje nowych budynków, w tym willi i wznoszonych w ostatnich latach apartamentowców. Znajdziemy tu zabytki jak Pałac Królewski w Łobzowie, który należy do Politechniki Krakowskiej i mieści się w nim Wydział Architektury oraz Wydział Fizyki, Informatyki i Matematyki. Na terenie dzielnicy mieści się także miasteczko studenckie Akademii Górniczo Hutniczej. Na gruntach Czarnej Wsi powstały parki: Krakowski i Jordana. W okresie międzywojennym na terenie Czarnej Wsi wybudowano też szereg monumentalnych gmachów: Szkoły Przemysłowej, w latach 1923–35 głównego budynku Akademii Górniczo-Hutniczej, w latach 1926–28 Seminarium Śląskiego, w latach 1931–39 Biblioteki Jagiellońskiej, w latach 1934–39 Muzeum Narodowego. Ciekawą historię ma kolejna jednostka organizacyjna dzielnicy – Cichy Kącik. Osiedle powstało jako kolonia urzędnicza, dla wyższych urzędników krakowskiej Powiatowej Komunalnej Kasy Oszczędności, na terenach dawnego toru wyścigów konnych. Wybudowano je w stylu modernistycznym według projektu Wacława Nowakowskiego, który także projektował większość willi. Nazwa osiedla pochodzi od „piwogródka”, działającego pod tą samą nazwą od początku XX w. aż do lat 90., przy ul. Piastowskiej. „Cichy Kącik” był popularnym celem spacerów krakowian, o czym pisał m.in. Tadeusz Boy-Żeleński w wierszu „Jak wygląda niedziela oglądana przez okulary Jana Lemańskiego”.
Krowodrza ma wiele pięknych miejsc dobrych do spacerowania, choćby park Krakowski, leżący w południowej części dzielnicy. Park został założony w 1885 r. przez Stanisława Rehmana i zaprojektowany jako teren rekreacyjny dla mieszkańców Krakowa na wzór ogrodów wiedeńskich. Na terenie parku znajdowały się między innymi: restauracje, kawiarnie, pawilon koncertowy, kręgielnia, basen, lodowisko, arena kolarska, małe ZOO – menażeria zwierzęca, sadzawka.
Po I wojnie światowej w związku z rozbudową Krakowa, powierzchnia Parku została w znacznym stopniu zmniejszona. Spowodowało to zniszczenie zabudowy i kompozycji Parku. Obecnie park zajmuje powierzchnię około 5 ha. Ze starej zabudowy parku ocalała jedynie sadzawka przebudowana w 2007 roku.
Kolejny– Park Jordana – położony między Błoniami, Stadionem Miejskim oraz Miasteczkiem Studenckim AGH, powstał w 1889 r. z inicjatywy doktora Henryka Jordana na terenie Błoni Czarnowiejskich w miejscu byłej wystawy rolniczo-przemysłowej zorganizowanej dwa lata wcześniej. Po uregulowaniu Rudawy, posadzeniu drzew i krzewów oraz ustawieniu drewnianych pawilonów otwarto nowy krakowski park wraz z boiskami, przyrządami gimnastycznymi i placami do zabaw sportowych. Jak podają źródła, na teren parku pierwotnie wchodzono przez mostek na Ciepłej Wodzie. Znajdowała się tam drewniana brama z napisem: Miejski Park Dra Jordana. Dalej stała mleczarnia Eweliny Dobrzyńskiej, gdzie odwiedzającym serwowano mleko, a za mleczarnią na podmurówce wznosił się długi pawilon gimnastyczny z obszerną halą i werandą. Ćwiczenia sportowe odbywano tam jedynie latem, natomiast zimą ćwiczono w cieplejszej sali przy klasztorze Franciszkanów. W parku znajdują się popiersia znanych Polaków, a także rzeźba niedźwiedzia Wojtka, adoptowanego przez żołnierzy gen. Andersa.
Krowodrza nie ma swojego centrum, choć władze dzielnicy starają się, by w końcu powstał Rynek Krowoderski. Trwają próby odzyskania terenu od spółdzielni „Piast” – to działka na przeciwko Biprostalu. Kolejne ważne inwestycje na przyszłość to remont nawierzchni kilku dróg (Lea, Czarnowiejska, Nawojki), ścieżki rowerowe i parking przy Królewskiej i rewitalizacja parku Krakowskiego. Stosunkowo nowym punktem na mapie Krowodrzy, bo funkcjonującym dopiero drugi sezon, jest park Bezogródek. To ponad 2 tys. m² zielonego terenu w sąsiedztwie Błoni, Parku Jordana, a także miasteczka akademickiego. W słoneczne i ciepłe dni możecie rozciągnąć się wygodnie na leżaku, rozłożyć koc i zjeść jedzenie serwowane przez food trucki.
Lidia Branicka