W Urzędzie Miasta Krakowa prowadzone są obecnie pracę dotyczące tzw. uchwały krajobrazowej. Konsekwencją wejścia w życie nowego prawa lokalnego ma być uporządkowanie reklam, szyldów i innych tablic reklamowych, a także likwidacja zbędnych ogrodzeń osiedli.
Opisywana uchwała podjęta ma zostać dzięki tzw. ustawie krajobrazowej, której pełna nazwa to: „Ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu”. Jej regulacje – odnoszące się do spraw zagospodarowania przestrzennego oraz estetyki otoczenia – mają wpływać na przepisy prawa miejscowego, ograniczając ekspansję reklamodawców umieszczających wokół nas przeróżne szyldy reklamowe w sposób całkowicie dowolny.
Przywołana ustawa wprowadziła nowe zasady umieszczania obiektów reklamowych, ale jej regulacje odnoszą się także do sposobów stawiania ogrodzeń. Główny cel ustawodawcy to uporządkowanie miast ze szpecących plakatów i reklam wielkopowierzchniowych, ochrona krajobrazu i zwiększenie bezpieczeństwa ruchu drogowego. Dotychczas brak było szczegółowych narzędzi do egzekwowania nadużyć związanych z zabudową reklamami, jednocześnie też brak było jakichkolwiek ram określających zasady związane ze sposobem umieszczenia kolejnych reklam. Dzięki regulacji ustawowej rady gminy mogą w precyzyjny sposób określać zasady dotyczące kształtowania otoczenia, a dalej również skutecznej egzekucji wprowadzonych ograniczeń lub zakazów.
Ustawa krajobrazowa wprowadziła zmiany do wielu innych aktów prawnych, dookreślając definicję m.in.: reklamy, szyldu, krajobrazu i krajobrazów kulturowych. Jednostki samorządu terytorialnego, czyli rady gmin, dostały do dyspozycji nowe instrumenty, mające na celu podniesienie jakości przestrzeni publicznych. Rady gmin są więc obecnie upoważnione do określania zasad i warunków sytuowania obiektów małej architektury, tablic i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń. Na oznaczonych obszarach gmin będzie można wprowadzać zakazy lokalizacji tablic i urządzeń reklamowych, a – co istotne dla już zastanej sytuacji – będzie możliwe zarządzenie wymogu dostosowania stanu istniejącego do założeń nowej uchwały danej rady gminy. Ostatecznie też rady gmin będą mogły wprowadzić opłatę reklamową od posiadania tablic i urządzeń reklamowych.
Kraków to jedno z pierwszych miast, w których podjęto działania związane z uchwaleniem takiego właśnie aktu prawa miejscowego dotyczącego ochrony krajobrazu. Tak też na podstawie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym Rada Miasta Krakowa w październiku 2015 roku podjęła uchwałę o przygotowaniu projektu uchwały ustalającej „Zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń”. Projekt uchwały składa się z części tekstowej i graficznej, a cześć tekstowa została podzielona na trzy działy tematyczne, dotyczące obiektów małej architektury, reklam i ogrodzeń. Szczegółowe granice poszczególnych stref omówionych w części tekstowej określają trzy załączniki map. Ustalenia wprowadzone uchwałą Rady Miasta Krakowa mają dotyczyć obszaru całego miasta.
Rady gmin, tworzące akty prawa miejscowego, wprowadzając ramy dla określenia ograniczeń przy powstawaniu ogrodzeń, przede wszystkim powinny kierować się kwestiami ochrony krajobrazu oraz wprowadzenia zrównoważonej i jednolitej zabudowy instalacji reklam i ogrodzeń. Jednocześnie uchwały krajobrazowe powinny prowadzić do likwidacji absurdalnych konstrukcji, które powodują konieczność obchodzenia osiedli w nienaturalny sposób.
Obecny stan prac projektowych przechodzi do etapu konsultacji społecznych. W maju 2017 roku planowane jest w Urzędzie Miasta Krakowa wyłożenie do wglądu publicznego projektu uchwały określającej konkretne rozwiązania dotyczące ochrony krajobrazu. Będzie to właściwy moment do zgłaszania uwag odnośnie przygotowywanych rozwiązań. Wszak po wprowadzeniu w życie nowego prawa lokalnego każdy na terenie miasta będzie musiał dostosować istniejące konstrukcje (reklam, szyldów lub ogrodzeń) do nowych zasad, a to niejednokrotnie powodować będzie spore wydatki.
To również istotny moment dla zarządców nieruchomości, wspólnot mieszkaniowych, spółdzielni i innych, których – zdecydowanie bardziej niż w zakresie reklam – będą dotyczyć ograniczenia związane z grodzeniem osiedli. Ten właśnie problem, związany z zamkniętymi osiedlami, cyklicznie odnawia się przy okazji medialnych historii o niemożliwości wjazdu karetki pogotowia czy straży pożarnej. Jednocześnie, coraz więcej osób, które początkowo zadowolone było z faktu istnienia ogrodzenia ich miejsca zamieszkania, dostrzega paradoks związany z istniejącym zabezpieczeniem, które zamyka ich w swoistej pułapce. Zamykanie nowych osiedli mieszkaniowych miało być odpowiedzią na zwiększoną potrzebę poczucia bezpieczeństwa, czy też po prostu prestiżu. Z biegiem czasu jednak oraz wobec niemożliwości lub braku chęci zapewnienia właściwego wyglądu ogrodzenia, powstały osiedla grodzone w sposób przypadkowy, nieestetyczny – po prostu ograniczające wejście na ich teren – przy wykorzystaniu szpetnej siatki i bramy automatycznej.
Urzędnicy, przygotowujący obecnie projekty tzw. uchwał krajobrazowych, zapowiadają eliminację z przestrzeni publicznej najbardziej fatalnych typów ogrodzeń, takich jak blacha czy segmenty betonowe, wprowadzając normy dotyczące wysokości ogrodzeń i ich stopnia ażurowości. Docelowo uchwały mają także wykluczać grodzenie w miejscach, w których byłoby to sprzeczne z myślą urbanistyczną i funkcjonalnością – np. na granicach terenów różnych osiedli mieszkaniowych, gdzie przecinałoby to ciągi komunikacyjne.
Na zakończenie – oczekując na efekt pierwszych uchwał krajobrazowych – warto też zwrócić uwagę, że uchwały jako akty prawa miejscowego będą podlegać kontroli sądów administracyjnych, które każdorazowo będą oceniać zakres proponowanych ograniczeń i zasady nakładania określanych sankcji za niewykonywanie nowych założeń. Z pewnością wiele osób będzie podejmowało próby kwestionowania zapisów nowych uchwał, jak ma to miejsce przy zaskarżaniu uchwał określających miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.
Kancelaria Adwokacka
Adwokat
Mateusz Stelmach-Hawełka
www.stelmach-hawelka.pl