Kraków w ostatnich latach rozwija się bardzo dynamicznie. Wzrasta liczba użytkowników miasta w związku z powstającymi nowymi miejscami pracy. Dla tych nowych potrzeb został dostosowany dokument Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Krakowa, który wskazał perspektywiczne kierunki rozwoju miasta.
W dokumencie Studium m.in. zostały wyznaczone tereny do zabudowy i zainwestowania, uwzględniające obowiązujące wcześniej w mieście dokumenty planistyczne. Ustalono dla nich kierunki zagospodarowania, uwzględniające występujące na danym obszarze miasta uwarunkowania przyrodnicze, kulturowe oraz społeczne. Ponadto w Studium wskazano tereny wolne od zabudowy, obejmujące tereny parków miejskich, lasów, tereny rolnicze oraz tereny otwarte, wykorzystywane pod różnorakie formy zieleni. W dokumencie Studium uwzględniono także występujące na obszarze miasta korytarze przewietrzania miasta, które są odpowiedzialne za zapewnienie odpowiednich warunków aerosanitarnych w mieście.
Nowe plany i warunki zabudowy uwzględniają wyznaczone korytarze przewietrzania miasta
W oparciu o ustalenia Studium, Prezydent Miasta Krakowa sporządza plany miejscowe, które muszą zachować całkowitą zgodność z ustaleniami dokumentu Studium.
Jednym z przykładów takiego działania jest podjęcie przez Radę Miasta Krakowa, 11 stycznia 2017 r. – na wniosek Prezydenta – uchwały o przystąpieniu do sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru „Rejon ulic Podłużnej i Pylnej”. Zgodnie z ustaleniami Studium, dla większości tego terenu został określony kierunek zagospodarowania jako tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (MN).
Ustalenia projektu planu miejscowego będą uwzględniać wytyczne obowiązującego Studium, które wskazują teren ten jako teren przeznaczony do zabudowy i zainwestowania, jak i wyznaczają wymóg zapewnienia odpowiednich warunków aerosanitarnych. Tak więc ochrona korytarza przewietrzania Miasta, przebiegającego przez Chełm, została zagwarantowana w Studium i zostanie również uwzględniona w sporządzanym planie miejscowym. Ze względu na położenie tego obszaru w terenie korytarza przewietrzania Miasta, parametry zabudowy, które zostaną określone w planie miejscowym będą mieściły się w następujących przedziałach: wysokość zabudowy 6,5 – 8 m, minimalny wskaźnik powierzchni terenu biologicznie czynnego (wolnego od zainwestowania) w wielkości 50–70%.
Niezależnie od powyższego, należy wskazać, że dla części obszaru objętego procedurą sporządzania planu miejscowego, inwestor wystąpił z wnioskiem o ustalenie warunków zabudowy dla zamierzenia inwestycyjnego obejmującego budowę 208 budynków mieszkalnych jednorodzinnych. Postępowanie jest w toku.
Na potrzeby realizacji tego przedsięwzięcia inwestor uzyskał decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia. W decyzji tej, w celu ochrony korytarza przewietrzania, jako warunek dla inwestycji wpisano:
- z faktu położenia przedmiotowego terenu w strefie kształtowania systemu przyrodniczego i korytarza przewietrzania miasta oraz z pozostałych uwarunkowań przyrodniczych wynika konieczność ochrony i utrzymania wysokich standardów przyrodniczych tego terenu, w tym 50–70%, powierzchni biologicznie czynnej oraz ograniczenia likwidacji terenów zieleni;
- należy rozważyć zlokalizowanie w sąsiedztwie lasu, tj. w południowej części przedmiotowego terenu, obszaru do zadrzewienia o charakterze naturalnym, z wykorzystaniem gatunków rodzimych, zgodnych z siedliskiem.
Ponadto w toku postępowania w sprawie wydania ww. decyzji uzyskano opinię Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie oraz Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Krakowie, którzy wyrazili opinię o braku konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Z opinii Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie wynika, iż teren inwestycji zlokalizowany jest w korytarzu przewietrzania miasta Krakowa, jednak zaproponowana przez inwestora niska zabudowa, dodatkowo dość rozproszona, nie będzie stanowić bariery architektonicznej, zmieniającej przepływ powietrza.
Warto zwrócić również uwagę na inne działania Urzędu Miasta związane z zabezpieczeniem korytarzy przewietrzania. W toku wydawania decyzji o warunkach zabudowy, pracownicy Urzędu Miasta Krakowa szczególną uwagą przykładają do prawidłowego ustalenia warunków zabudowy, tak aby realizacja zamierzenia inwestycyjnego uwzględniała również ochronę warunków aerosanitarnych w mieście i była zgodna z warunkami określonymi w dokumentach planistycznych.
Lepsze powietrze w Krakowie – priorytetem dla władz
Poprawa jakości powietrza w mieście jest priorytetowym działaniem władz Miasta. Spośród 23 854 urządzeń grzewczych zinwentaryzowanych do 2015 r., w związku z realizacją Programu Ograniczania Niskiej Emisji, na lata 2018–2019 pozostanie do likwidacji około 8000 palenisk.
Równocześnie sukcesywnie wymieniany jest tabor komunikacji miejskiej na spełniający rygorystyczne normy emisji
Euro 6, jak również prowadzone są działania zmierzające do ograniczenia ruchu w ścisłym centrum miasta.
Te wszystkie działania władz miasta związane z poprawą jakości powietrza nie zawężają się jedynie do ograniczenia źródeł niskiej emisji. W bieżącym roku budżetowym zostało przeznaczonych ponad 100 mln złotych na pozyskanie nowych gruntów pod powstanie parków miejskich oraz modernizację istniejących terenów zielonych w mieście. Działania w tym zakresie koordynuje Zarząd Zieleni Miejskiej, o którego kolejnych akcjach mogą Państwo dowiedzieć się na stronach internetowych tej miejskiej jednostki organizacyjnej. Zarówno cyklicznie prowadzone akcje związane z nasadzeniami nowych drzew, jak i faktycznie podejmowane czynności związane np. ze zwiększeniem absorpcji szkodliwych pyłów przez zieleń w mieście, sprawią że z każdym rokiem stan powietrza w naszym mieście będzie się poprawiał.
Jestem pewna, że dotychczas podjęte przez władze miasta działania w zakresie ochrony korytarzy przewietrzania miasta, jak i plany na kolejne lata, przy współpracy samych Krakowian oraz mieszkańców gmin sąsiednich sprawią, że uzyskamy lepszy stan jakości powietrza.
Elżbieta Koterba
Zastępca Prezydenta ds. Rozwoju
Miasta Krakowa
Urząd Miasta Krakowa od dłuższego czasu coraz większą wagę przykłada do tego, gdzie mają powstać nowe budynki w mieście, jak duże mają być i w jaki sposób usytuowane. Widać to w warunkach zabudowy wydawanych inwestorom. To bardzo ważne, ponieważ aleje z drzew, tzw. parki kieszonkowe czy nasadzenia wzdłuż ekranów akustycznych, to rozwiązania mające charakter bardziej estetyczno-porządkowy. Nie mają realnego wpływu na przewietrzania miasta.
W Krakowie są dwie szkoły mówiące o kanałach przewietrzania. Jedna jest tradycyjna, jej zwolennicy twierdzą, że w wentylacji kluczowe są rzeki i cieki wodne. Druga zrodziła się w ubiegłym roku na podstawie przeprowadzonych badań. Obala ona mit, zgodnie z którym jedynym kanałem przewietrzania miasta jest Wisła.
Kontrola planu ustawienia budynku
Mimo że studium warunków zabudowy nie uwzględniało tych badań, już gdy je tworzono robiono pierwsze analizy. Dlatego już wówczas planowano ograniczenie zabudowy łąk w Toniach czy rozrzedzenie zabudowy – szczególnie wielorodzinnej – na Woli Justowskiej. Ponadto coraz częściej zwraca się uwagę na ustawienie samego budynku. Na przykład przyszłe biurowce przy Serenadzie – przy ul. Bora Komorowskiego – muszą być usytuowane punktowo, by ich ilość nie blokowała powietrza. Mogą być wysokie, ale nie szerokie.
Większą wagę przykłada się też do bieżących uwag dotyczących planowanych inwestycji. Niedawno w dzielnicy Chełm deweloper kupił 23 ha, ale nie otrzymał zgody na budowę bloków. W związku z tym musiał zmienić plan i będzie budował osiedle domów jednorodzinnych.
Podobna sytuacja dotyczy uwag Komisji Planowania Przestrzennego do planów miejscowych Balice I i Balice II, poniżej portu lotniczego. Komisja jednoznacznie stwierdziła, że budynki mają być ustawione w linii wschód-zachód, a nie północ-południe. Zapewni to minimalną ingerencję w przewietrzanie Krakowa.
Ochrona Doliny Rudawy i obszaru Tonie-Łąki
Badania i analizy przewietrzania miasta wykazały, że lepiej przewietrzana powinna być Dolina Rudawy. Na szczęście w części bronowickiej (na południe od ul. Zygmunta Augusta i na wschód od ul. Na Błonia) już za kilka miesięcy Dolina Rudawy będzie chroniona planem miejscowym, który całkowicie wykluczy zabudowę.
Pamiętajmy jednak, że częściowo przed zabudową te obszary Krakowa chronią już istniejące plany miejscowe.
Jest jeszcze kwestia planu miejscowego dla obszaru Tonie-Łąki. Jest ważna, ponieważ ten teren – otwarty na północy Krakowa – przechodzi w Park Krowoderski, rzekę Sudół, park Wyspiańskiego, park, który chcę utworzyć przy ul. Oboźnej i Łokietka i w sposób naturalny – z wyjątkiem przeszkody torowej – wprowadza powietrze z północy na obszar Krowodrzy.
Problem historyczny
Niestety układ Krakowa jest taki, że powietrze, które wchodzi przez Błonia do centrum miasta, trafia na zwężającą się ul. Piłsudskiego, ale to już kłopot, który ma charakter historyczny. Zbyt mocno – na przestrzeni lat – zabudowana została też
ul. Zwierzyniecka, która była naturalnym przedłużeniem Wisły. Powstał też np. budynek hotelu Sheraton, stoi on w poprzek kanału przewietrzania Krakowa.
Na szczęście z biegiem lat popełniamy coraz mniej takich błędów.
Studium do poprawki
Niezależnie od wszystkich tych kroków, pod koniec roku zaczną się analizy dotyczące zasadności zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Krakowa. Po pierwsze pod lupę zostaną wzięte zmiany dokonane od czasu wejścia w życie Studium, niezgodnie z tym dokumentem.
Po drugie, w planach rządu są zmiany prawne. Jeśli w życie wejdzie ustawa Kodeks budowlany, może wymusić korekty w Studium i podobnych dokumentach uchwalonych w innych gminach.
Grzegorz Stawowy
Przewodniczący Komisji Planowania Przestrzennego i Ochrony Środowiska Rady Miasta Krakowa