Zanieczyszczenie powietrza to aktualny i poważny problem Krakowa. Miasto postawiło przede wszystkim na wymianę pieców, ale okazuje się, że działania powinny być prowadzone wielotorowo. Pojawiają się nowe pytania i pomysły, jak na przykład ograniczenie ruchu samochodów, emitujących najwięcej szkodliwych substancji.
Miasto od dawna zachęca mieszkańców do wymiany pieców węglowych i pomaga w tym finansowo, ale niestety w ostatnim czasie zaczęła spadać liczba wniosków o wymianę starych urządzeń. Odrzucona przed Sąd Administracyjny w Krakowie uchwała o zakazie palenia węglem sprawiła, że część osób w ogóle przestała się interesować wymianą pieca. Ponadto MPEC zleciło niedawno analizę części Starego Miasta, gdzie zidentyfikowano 4 tys. pieców. Okazało się, że trzeba byłoby wydać na ich wymianę ok. 250 mln zł. Pamiętajmy, że według szacunków, wszystkich pieców do wymiany ma być w całym mieście ok. 30 tys. Pojawiło się pytanie, czy obrana droga jest odpowiednia? Nie da się pociągnąć linii MPEC-u wszędzie, a po drugie koszty takiego przedsięwzięcia, szczególnie w zurbanizowanej części miasta, byłyby ogromne. Trwają analizy, czy nie warto szukać innych rozwiązań niż wymiana pieców i doprowadzenie ciepłej wody użytkowej do lokali.
Ograniczenie ruchu samochodów?
Pamiętajmy, że źródła smogu to też pył zawieszony, podnoszony codziennie przez samochody z ulic, to też zanieczyszczenia komunikacyjne i to, co jest nawiewane do Krakowa. Pojawił się niedawno pomysł, aby zakazać wjazdu do ścisłego centrum Krakowa samochodów najbardziej zanieczyszczających powietrze. Wszystkie stare miasta w Polsce starają się ograniczać ruch w centrum. I tak mamy spore opóźnienia w tej kwestii. Wszyscy czekają na to, czy przez Sejm przejdzie ustawa – monitorowana przez posła Tadeusza Akita z Małopolski – która wprowadzi możliwość określenia pewnych norm przez samorządy. Niestety normy CO2 wyznacza Unia Europejska, ale moglibyśmy wyznaczać np. normy dotyczące azotanów i innych substancji szkodliwych. Konsekwencją tego byłaby możliwość wyznaczania kryteriów i granic strefy ograniczonego ruchu dla samochodów, które mają stare silniki i emitują więcej szkodliwych substancji.
Nie znamy na razie szczegółów, dotyczących kryteriów wjazdu. Mamy jednocześnie świadomość, że to uderzy we właścicieli samochodów i nie chodzi tylko o przejazd przez centrum, ale o mieszkańców centrum, posiadających stare samochody. Musimy więc pamiętać o kosztach społecznych.
Trudna walka
Walka ze smogiem w Krakowie może skończyć się tak, że Kraków będzie taką wyspą, która i tak nie będzie czysta. Program starań o czyste powietrze musi być więc szerszy i objąć gminy ościenne, ponieważ one też posiadają źródła szkodliwej emisji.
Ważne dla Krakowa jest również przewietrzanie miasta. Większość dni – prawie 2/3 w roku – jest u nas bezwietrznych. Kluczowe jest takie zaprojektowanie miasta i przygotowanie inwestycji budowlanych, aby nie blokować napływu świeżego powietrza do Krakowa. Dbamy też o doliny rzeczne, gdzie lokalizują się korytarze powietrzne. Zbiorniki wodne nie tylko oczyszczają powietrze napływające do miasta, ale tez schładzają je w lecie. Nie zapominajmy o terenach zielonych, one wentylują miasto i trzeba tworzyć ich jak najwięcej. Warto przy tej okazji wspomnieć, że jesteśmy na etapie projektowania nowego parku w Toniach.
Grzegorz Stawowy
Przewodniczący Komisji Planowania Przestrzennego Rady Miasta Krakowa
Przede wszystkim chcemy skoncentrować się na działaniach obejmujących swoim zasięgiem wszystkie typu emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego. Oczywiście naszym projektem priorytetowym pozostaje wymiana starych pieców węglowych na inne źródła ciepła.
Kraków wolny od smogu
Niemniej jednak chcemy jako Gmina Miejska radykalnie zwiększać swoją działalność w takich obszarach jak czystość ulic /szczególnie w centrum/, przygotowanie założeń do powstania strefy ograniczonej emisji komunikacyjnej oraz w ramach tworzonego programu badawczego, co pozwoli nam zwiększyć naszą wiedzę nt. mechanizmów powstawania smogu. Ponadto chcemy aktywnie edukować naszych mieszkańców oraz współpracować w tym zakresie z naszymi sąsiadami – gminami graniczącymi z Krakowem.
Wymiana pieców
Do dziś od początku 2012 roku, czyli uruchomienia Programu Ograniczania Niskiej Emisji, złożono ponad 5200 wniosków o wymianę pieców i kotłowni na węgiel. Wydział Kształtowania Środowiska sukcesywnie ocenia i podpisuje umowy na wymianę starych palenisk.
Nowe pomysły na walkę o czyste powietrze
W przypadku palenisk węglowych oczekujemy na rozstrzygnięcie sądowej batalii dotyczącej losów ,,uchwały antysmogowej”. Liczymy na jej pozytywny finał, co skutkować będzie przyśpieszeniem tempa wymiany pieców w naszym mieście. Pozytywnie oceniamy również inicjatywę zmierzającą do wprowadzenia standardów i norm jakościowych dla węgla i palenisk. To krok w dobrą stronę. Jeśli chodzi o strefę wolną od samochodów – oczekujemy na przedstawienie konkretnych założeń możliwości funkcjonowania takich stref. Po ich przedstawieniu rozpoczniemy prace określające założenia funkcjonowania krakowskiej strefy.
Witold Śmiałek
Pełnomocnik Urzędu Miasta Krakowa ds. jakości powietrza