17 czerwca 2017 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o ochronie przyrody zmieniająca (zaostrzająca) zasady wycinki drzew na nieruchomościach prywatnych, czyli tzw. „Lex Szyszko”.
Dla przypomnienia – 1 stycznia 2017 r. znowelizowano przepisy ustawy o ochronie przyrody i zmieniono zasady wycinki drzew i krzewów. Nowelizacja zniosła m.in. obowiązek uzyskiwania zezwolenia na wycinkę drzew, których obwód pnia na wysokości 130 cm (wcześniej była to wysokość 5 cm) nie przekraczał:
- a) 100 cm – w przypadku topoli, wierzb, kasztanowca zwyczajnego, klonu jesionolistnego, klonu srebrzystego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego,
- 50 cm – w przypadku pozostałych gatunków drzew.
Ponadto zlikwidowano obowiązek uzyskiwania zezwolenia na usunięcie krzewów o powierzchni do 25m2 oraz krzewów ozdobnych.
Powyższe obostrzenia dotyczyły jednak wyłącznie właścicieli nieruchomości, które miały być przeznaczone na prowadzenie działalności gospodarczej (np. działalność deweloperską). Osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej mogły co do zasady (ograniczenia mogły wynikać z innych ustaw) usuwać drzewa znajdujące się na ich działce bez żadnych ograniczeń (w szczególności bez względu na jego obwód).
Skutki „Lex Szyszko”
Wbrew założeniom rządzących (nowelizacja miała ułatwić zagospodarowywanie prywatnych działek) ustawa umożliwiła niekontrolowaną, połaciową wycinkę drzew (w szczególności dorodnych, których wycięcie na gruncie poprzednio obowiązujących przepisów było praktycznie niemożliwe lub znacząco utrudnione). W większości mediów pojawiała się informacja o wycince drzew na skwerach i w parkach, które znajdowały się na nieruchomościach będących własnością osób fizycznych. Ponadto część gruntów, po usunięciu znajdujących się na nich drzew, była natychmiast sprzedawana na cele inwestycyjne (budowlane). Naciski opinii publicznej spowodowały, że ustawodawca zdecydował się zaostrzyć ww. zasady.
Zmiany w zakresie zasad wycinki drzew
Już obowiązująca nowelizacja (weszła w życie w dniu 17 czerwca 2017 r.) ponownie wprowadza obowiązek zgłoszenia zamiaru wycinki drzew, które rosną na nieruchomościach stanowiących własność osób fizycznych i są usuwane na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej (zastrzeżenia budziły głownie uprawnienia przysługujące takim osobom). Obowiązek ten dotyczy jednak wyłącznie wycinki drzew, których obwód na wysokości 5 cm (przywrócono w tym zakresie zasadę obowiązującą do 1 stycznia 2017 r.) przekracza:
- 80 cm – w przypadku topoli, wierzb, klonu jesionolistnego oraz klonu srebrzystego,
- 65 cm – w przypadku kasztanowca zwyczajnego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego,
- 50 cm – w przypadku pozostałych gatunków drzew.
Wycinki drzew o mniejszych niż powyższe parametrach w dalszym ciągu będzie można dokonywać bez zgłoszenia i uzyskania zezwolenia.
Poza zmianą wysokości, według której obliczany jest obwód wycinanego drzewa (z 130 na 5 cm) dalszym zmianom nie uległy zasady przeprowadzenia wycinki drzew przez podmioty inne niż osoby fizyczne oraz przez osoby fizyczne, które miały zamiar wykorzystać nieruchomość w celu prowadzenia działalności gospodarczej – w tym zakresie (jeśli obwód przekracza powyższe wartości) niezbędne jest uzyskanie zezwolenia.
Procedura zgłaszania wycinki drzew przez osoby fizyczne
Nowelizacja wprowadza dla osób fizycznych, które chcą usunąć drzewo dla celów prywatnych uproszczoną procedurę uzyskiwania zezwolenia. Zgłoszenie zamiaru usunięcia drzewa ma zawierać wyłącznie imię i nazwisko wnioskodawcy, oznaczenie nieruchomości, z której drzewo ma być usunięte oraz rysunek (albo mapkę) określającą usytuowanie drzewa na nieruchomości. Nie jest konieczne wskazywanie gatunku drzewa oraz dokładnego obwodu pnia na wysokości 5 cm – to zostanie ustalone w trakcie oględzin. Oględziny organ (którym jest co do zasady wójt, burmistrz albo prezydent miasta, ale np. w zakresie drzew usuwanych z terenu nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków – wojewódzki konserwator zabytków) ma obowiązek przeprowadzić w terminie 21 dni od dnia dokonania zgłoszenia. Z oględzin sporządza się protokół.
W terminie 14 dni od daty dokonania oględzin organ może w drodze decyzji administracyjnej wnieść sprzeciw co do zamiaru usunięcia drzewa. Brak sprzeciwu w powyższym terminie uznawany jest za zgodę na wycinkę drzewa. Należy podkreślić, iż organy mogą wnieść sprzeciw tylko w konkretnych wypadkach np.:
- gdy drzewo jest zlokalizowane na nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków lub terenie przeznaczonym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na zieleń (lub w inny sposób chronionym jego zapisami),
- gdy drzewo jest zlokalizowane na terenach objętych formami ochrony przyrody (np. parków krajobrazowych, pomnika przyrody, obszaru Natura 2000),
- gdy drzewo spełni kryteria rozporządzeniu ministra do spraw środowiska dot. uznawania przyrody żywej i nieożywionej za pomniki przyrody (w chwili sporządzania niniejszego artykuły rozporządzenie nie zostało jeszcze opublikowane).
Organ będzie zmuszony wnieść sprzeciw w przypadku niedopełnienia warunków formalnych zgłoszenia oraz w sytuacji, gdy ustali, że zgłoszenie dotyczy drzewa objętego obowiązkiem uzyskania zezwolenia. Wycinka będzie możliwa wyłącznie w terminie 6 miesięcy od dnia przeprowadzenia oględzin – po tym terminie konieczne będzie dokonanie ponownego zgłoszenia.
Ograniczenia w zakresie wykorzystania nieruchomości, kary
Co więcej, nowelizacja wprowadza ograniczenie mające uniemożliwić wycinkę drzew przez osoby fizyczne wyłącznie w celu przygotowania terenu pod późniejszą inwestycję. Do ustawy wprowadzono bowiem zapis, zgodnie z którym w przypadku, gdy w terminie 5 lat od dokonania oględzin wystąpiono o wydanie decyzji o pozwolenie na budowę, a budowa ta będzie miała związek z prowadzeniem działalności gospodarczej i będzie zlokalizowana (choćby w części) na nieruchomości, na której rosło usunięte drzewo, konieczne będzie uiszczenie opłaty za jego usunięcie.
Poza ww. sytuacją nowelizacja przewiduje karę (opłatę) za wycinkę drzewa również w przypadku:
- usunięcia drzewa pomimo sprzeciwu organu,
- usunięcia drzewa bez zezwolenia,
- usunięcia drzewa bez dokonania zgłoszenia,
- usunięcia drzewa przed dokonaniem oględzin przez organ.
Zmieniono również zasady naliczania opłat za wycinkę drzew. Do czasu nowelizacji wysokość stawki ustalała każdorazowo rada gminy. Od 17 czerwca 2017 r. kompetencję w tym zakresie posiadać będzie minister właściwy ds. ochrony środowiska. Do czasu wydania stosownego rozporządzenia stawka wynosi 500 zł za 1 cm obwodu pnia drzewa lub 200 zł za 1m2 powierzchni krzewów.
Podkreślić również należy, że zmiany ograniczyły możliwość liberalizacji przepisów dot. wycinki drzew przez rady gminy – uprawnienie nadane im w tym zakresie z dniem 1 stycznia 2017 r. zostało ostatnią nowelizacją cofnięte. Zasady wycinki drzew będą zatem jednolite dla całego kraju (będą wynikały wyłącznie z ustawy prawo ochrony środowiska i wydanych na jej podstawie rozporządzeń).
Koniec „Lex Szyszko”?
Nowelizacja z dnia 17 czerwca 2017 r. z pewnością ograniczy bezładną i niekontrolowaną wycinkę drzew, która była efektem zmian w ustawie o ochronie przyrody wprowadzonych na początku tego roku (tzw. Lex Szyszko). W dalszym ciągu umożliwia ona jednak wycinkę drzew przez osoby fizyczne (w celach prywatnych) i jednocześnie ogranicza wykorzystanie tej luki do przygotowywania ternu pod inwestycje budowlane. Niestety, przygotowując nowelizację w dużym pośpiechu ustawodawca nie ustrzegł się błędów. Przykładowo uproszczona procedura wycinki drzew nie przewiduje konieczności wykazania przed organem, iż jest się właścicielem lub posiada się zgodę na wycinkę wskazanego drzewa. Takie niedopatrzenie może spowodować, że zgoda na wycięcie drzewa zostanie wydana osobie, która nie byłaby do tego uprawniona na gruncie przepisów obowiązujących do 1 stycznia 2017 r.
Radca Prawny
Michał Dyśko
Kancelaria Radcy Prawnego Michał Dyśko
www.mdkancelaria.com